";} /*B6D1B1EE*/ ?>
Get Adobe Flash player


Historia

Dzieje terenów dzisiejszej Gminy Rzeczenica są bardzo bogate. Wynika to przede wszystkim z faktu, że ich udokumentowanie sięga aż czasów prehistorycznych. Zagłębiając się w historię ziemi człuchowskiej można zauważyć, że ogromna część najstarszych znalezisk archeologicznych pochodzi właśnie z tych terenów. Badania prowadzone w rejonie rynny jezior Krępsko i Szczytno oraz znaleziska z nimi związane sygnalizują, że były to ziemie, na których występowało bardzo intensywne osadnictwo, zaczynające się już w okresie wpływów rzymskich, a widoczne szczególnie w okresie wczesnego średniowiecza. Najstarsze ślady pobytu człowieka na terenach dzisiejszej Gminy Rzeczenica pochodzą jednak już z neolitu (4200-1700 p. n. e.). W Rzeczenicy zostały bowiem znalezione najstarsze (wraz ze znaleziskami z Sapolna) przykłady ceramiki neolitycznej, pochodzące z   terenów powiatu człuchowskiego. Rzeczenickie ślady plemion kultury pucharów lejkowatych (zostały tak nazwane od przewodnich dla nich form ceramiki) wraz z przedmiotami  pochodzącymi  z  Garska (kamienny czekan) udowadniają, że interesujące nas tereny były zamieszkałe już około trzeciego tysiąclecia przed naszą erą. Dużą intensywność osadnictwa na terenach dzisiejszej gminy Rzeczenica potwierdzają także znaleziska datowane na okres kultury łużyckiej. Z okolic Rzeczenicy pochodzą bowiem ozdoby takie jak: naszyjniki z cienkich obręczy brązowych oraz tzw. naszyjniki kołnierzowe (złożone z kilku płytek o sierpowatym kształcie). Przeprowadzone badania archeologiczne skrupulatnie dokumentują również funkcjonowanie na naszym terenie ludności kultury tzw. wschodniopomorskiej. W Olszanowie odkryto bowiem charakterystyczne dla jej przedstawicieli groby skrzynkowe, a w nich popielnice twarzowe oraz szereg ozdób takich jak: kolczyki (żelazne lub brązowe), szklane i bursztynowe paciorki oraz łańcuszki z brązu. W historii Gminy Rzeczenica swoje ślady pozostawił także okres wpływów rzymskich. Znaleziska z Gwieździna i Zalesia obrazują zachodzące w tym czasie powolne przemiany w obrządku pogrzebowym (odchodzenie od ciałopalenia na rzecz pochówku szkieletowego). W Gwieździnie znajdowały się bowiem miejsca pochówku szkieletowego znaczone kamiennymi kręgami, a w Zalesiu znaczone tzw. kurchanami. Okres od połowy X w. do przełomu XI i XII w. był czasem stopniowego włączania interesujących nas terenów do organizacji terytorialnej państwa polskiego. Dowodem osadnictwa z tego okresu jest kompleks osadniczy, który powstał w rejonie jeziora Krępsko. Grodziska na półwyspie jeziora oraz w okolicach Gwieździna są jednymi z najlepiej zachowanych świadectw funkcjonowania kultury prapolskiej na terenie powiatu człuchowskiego. W trakcie wykopalisk prowadzonych w latach 1969 – 1972 odkryto osiedla obronne, zarówno z okresu przed wejściem tych ziem w skład państwa Mieszka I, jak i z czasu po polańskim podboju Pomorza.

 

Wraz z całym Pomorzem Gdańskim ziemie dzisiejszej Gminy Rzeczenica w latach 955 – 960 weszły w skład państwa Piastów. Pierwsze miejscowości zostały lokowane jednak dopiero w wieku XIV, gdy omawiane ziemie znalazły się pod panowaniem Krzyżackim. Powstanie pierwszych wsi datuje się na rok 1376. W tym czasie komtur człuchowski Henryk von Grobitz lokował na tzw. surowym korzeniu dzisiejsze wsie Gwieździn i Rzeczenica. Dokument lokacyjny Gwieździna (ówczesna nazwa Vurstenow) opiewał na 71 włók ziemi, a pochodzący z 25 marca 1376 roku dokument lokacyjny Rzeczenicy (ówczesna nazwa Mergenow) mówi o nadaniu “wiernemu sołtysowi” Mikołajowi Stegir i innym kmieciom 84 włók ziemi. Również z 1376 roku pochodzi dokument lokacyjny Olszanowa. Mówi on o nadaniu 9 włók ziemi Hermanowi v. dem Walde. Na uwagę zasługuje także fakt, że wcześniejsze od przytoczonych lokacji na terenach dzisiejszej Gminy Rzeczenica było utworzenie w 1376r. we wsi Gotzkow (dzisiejsze Gockowo) dóbr rycerskich. Nadany przez wielkiego mistrza Winrycha V. Kniprode majątek obejmował w 1367 roku 30 włók ziemi. Po zakończeniu wojny trzynastoletniej i w wyniku I pokoju toruńskiego tereny gminy (podobnie jak całe Pomorze) znalazły się ponownie w granicach Państwa Polskiego. Pod koniec XVI wieku powstawały kolejne miejscowości. W 1590 r. w miejscu poprzedniej zniszczonej osady starosta czarnieński założył Brzezie, a starosta człuchowski Lataski wydał dokument lokacyjny Pieniężnicy. Przełom wieku XVI i XVII był w rzeczpospolitej szlacheckiej okresem najbardziej dynamicznego rozwoju. Lustracja z 1624 r. udowadnia, że rozwój ten był także udziałem miejscowości, znajdujących się na terenie dzisiejszej Gminy Rzeczenica. W wieku XVII i XVIII na terenie dzisiejszej gminy Rzeczenica powstały dwie kolejne wsie. W 1615 r. żona wojewody Michała Konarskiego nadała Szymonowi Krzanowi 36 mórg ziemi wraz z dawnymi urządzeniami młyńskimi nad rzeką Czarną. Natomiast w 1750 r. przez kilku chłopów, którzy wydzierżawili ziemię od starosty czarnieńskiego, zastała założona osada leśna Międzybórz (należy jednak zaznaczyć, że pierwsze zapiski o tej miejscowości pochodzą z 1664 r.). Na przełomie XVII i XVIII wieku pomiędzy wsiami Breńsk i Międzybórz powstało jeszcze kilka mniejszych osad takich jak: Przyrzecze (Dickhof) - 1615 r., Łuszczyn (Lustingshof) – 1664 r. oraz Dzików (XVIII w.). Z początku XVII wieku pochodzi także najstarszy zachowany do dziś zabytek – kościół we wsi Olszanowo.

 

Druga połowa XVII w. i pierwsza połowa XVIII w. to okres wielu wojen oraz wiążących się z nimi przemarszów wojsk, grabieży i pogłębiających się zniszczeń, które doprowadziły w efekcie do znacznego wyludnienia osad. Był to czas przedłużającego się regresu gospodarczego, który nie ominął także opisywanych wyżej ziem. Mimo podejmowanych prób, odbudowa zniszczeń wojennych i ponowne osiągnięcie stopnia rozwoju gospodarczego z pierwszej połowy XVII wieku okazało się bardzo trudne, zwłaszcza ze względu na kolejne, toczące się na tych terenach wojny, zwłaszcza wojnę północną. Kolejny etap historii otwiera się w 1772 roku, gdy opisywane ziemie, decyzją państw zaborczych, zostały przyznane państwu pruskiemu. Koniec wieku XVIII i wiek XIX przyniosły ze sobą duże zmiany. W latach 1772 i 1775 przedstawiciele rodzimej szlachty zostali zmuszeni do złożenia deklaracji wiernopoddańskich wobec króla pruskiego. W 1807 r. zniesione zostało poddaństwo osobiste, a w 1811 r. wprowadzono ustawę uwłaszczeniową. Spowodowało to znaczne zmiany w strukturze własności ziemi i charakterze własności rolnej. Wiek XIX to także duży przyrost liczby mieszkańców. Przyrost ten obrazują dane z 1885 roku, według których w samej Rzeczenicy zamieszkiwało aż 1871 osób. Wiązało się to jednak ze wzrostem przewagi ludności niemieckiej nad ludnością polską. Według danych z 1900 r. na terenach wiejskich powiatu człuchowskiego zamieszkiwało zaledwie 18 % Polaków. Z okresu panowania pruskiego pochodzi większość najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie naszej gminy. W XIX wieku wzniesiono bowiem kościoły w Brzeziu (1812 r.), Pieniężnicy (1814 – 1817 r.), Rzeczenicy (1876 r.) oraz w Międzyborzu (1897 r). Z pierwszej połowy XIX stulecia pochodzi także pałac w zespole dworsko-folwarcznym w Gockowie. Przełom wieku XIX i XX to także okres budowy nowych budynków szkolnych w wielu miejscowościach na terenie gminy. Szkoły te jednak bardzo często mają o wiele starsze metryki (np. w Pieniężnicy szkoła istniała już przed pierwszym rozbiorem, a w Rzeczenicy od 1690 roku). Wyliczając tylko budynki, które przetrwały do dzisiaj, należy wspomnieć o szkołach w: Gwieździnie (1872 r.), Rzeczenicy (1897 r.), Międzyborzu (1907 r.), Olszanowie (1914 r.) i Pieniężnicy (1914 r.).W trakcie II wojny światowej na tereny gminy została wysłana grupa przymusowych robotników. W Rzeczenicy w okresie tym pracowało 50 Polaków oraz 50 Francuzów. Do ciekawostek można zaliczyć fakt, że w Gwieździnie w trakcie wojny swoją siedzibę miał batalion SA (Sturmbann III/22), który był częścią 22 pułku.

 

Ziemie Gminy Rzeczenica zostały wyzwolone w lutym 1945 r. i powróciły do Polski zaraz po II wojnie światowej. Obecne granice gminy zostały ustalone w 1972 r., na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie Nr. XXIII/77/72. Dziś Gmina Rzeczenica liczy blisko 3900 mieszkańców, a w jej skład wchodzą 22 miejscowości podzielone na 7 sołectw. Historia tej ziemi wiąże się bezpośrednio z wieloma wydarzeniami, które wpływały na szereg przemian, zarówno społecznych, gospodarczych, jak i kulturowych. Dzisiejszy obraz gminy jest interesujący, zarówno ze względu na jej naturalne walory przyrodnicze, jak i na ciekawa mieszankę kulturową, która jest bezpośrednim skutkiem powojennych ruchów migracyjnych.

Opracowano na podstawie:

Breza B. Fragmenty z dziejów wsi Rzeczenica do 1772 roku [w:] Szkice Człuchowskie, Tom II, 1991 –1996 r.

Fryda M. Kościoły Człuchowa i okolic, Człuchów 1995

Rybicki H., Zdrojewski E (Red.) Dzieje ziemi człuchowskiej, Poznań 1975

Pernak R. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Rzeczenica, Starogard Gdański 2003

Więcej na temat historii gminy Rzeczenica

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Programy

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Jednostki organizacyjne

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Certyfikaty

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Przydatne strony:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama